Last Updated on 4 Ocak 2024 by Aslıhan Demiralay
Sofokles ve Trajedi Üzerine
Trajedi kelimesi Yunanca keçi anlamına gelen “tragos” ve şarkı anlamına gelen “oide” kelimelerinden gelir. Bir trajedi, resmi dilde dramatik bir şiir veya oyundur. Genellikle trajik veya mutsuz bir sona sahiptir.
Aklınızdan şu soru geçebilir: “Bir keçinin dramatik bir oyunla ne ilgisi var?” Bir keçinin bununla ne ilgisi olduğunu açıklayan birçok teori var. Oyuncuların satirleri temsil etmek için keçi derisi giydiği söylenmiştir.
Bir diğeri ise aktörün veya şarkıcının bir keçi için yarıştığını söylüyor. Keçinin mutsuz zamanları temsil ettiği bile söyleniyordu. Eski bir Yunan trajedisi, modern çağda ürettiğimiz hiçbir şeye benzemez. Yüzyıllardır trajediler bizi meraklandırdı ve eski Yunanlıların varlığıyla ilgili sorularla dolu bıraktı.
Trajedilerin etkisi genellikle binalara, manzaraya, dansa, aktörlere vb. bağlıdır. Yaşadığımız bir trajedinin sadece somut kısımları sözlerdir. Trajediler ilk önce dini ritüeller olarak ve tanrı ve tanrıçaları onurlandırmak için yapıldı.
İlgili Yazı: Samuel Beckett ve Absürd Tiyatro
Ana amacı insan ve ilahi şeyler arasındaki ilişkiyi açıklamak, insan dünyası ile maddi dünya arasındaki ilişkiyi açıklamak ve şiddeti ve kökenlerini açıklamaktı. Trajediler, bir koro sözünün söylenmesi olan bir dithyramb ile başladı ve sonunda mitolojik ya da kahramanca bir hikayeye dönüştü.
Eski filozof Aristoteles, trajediyi süslenmiş konuşmada, her bir unsurunun bölümlerinde ayrı ayrı büyüklüğe sahip ciddi, eksiksiz bir eylemin temsili olarak tanımlar. Anlatım ile değil, oyunculuk yapan insanlar tarafından; bu tür duyguların katarsisini acıma ve terör yoluyla gerçekleştirmek olarak özetler.
Trajedi Şairi Sofokles
Sofokles‘in hayatı M.Ö. beşinci yüzyılın neredeyse tamamını kapsıyordu. M.Ö. 495 yılında zengin bir Atinalı aileye doğan genç Sofokles, güzelliği nedeniyle, Perslerin İkinci Pers Savaşı’ndaki yenilgisini kutlamak için düzenlenen törende şarkı söylemeye ve dans etmeye liderlik etmek üzere seçildi.
Bu şansı onu yetişkinliğe kadar takip etti. Sophocles daha sonraki yaşamında ise şehrine en az iki kez General (strategos) olarak atanan asker ve devlet adamı ve M.Ö. 443’te Atina İmparatorluk Saymanı olarak görev yaptı. Buna ek olarak, dinde önemli bir rol oynadı.
Asclepius’un (sağlık tanrısı) rahibi olarak, bu tanrının kutsal yılanını Atina’ya ilk getirildiğinde aldı ve henüz onu barındıracak bir tapınağı yoktu. Danışmanına büyük saygı duyulduğu için, yaşlı Sofokles probouloi’lerden biriydi (“danışmanlar”).; tekil proboulos) MÖ 413 yılında Sicilya’da donanmaları yıkıldıktan sonra Atinalılara tavsiyelerde bulunmak üzere seçilmiştir. Sanatçı, muhasebeci, rahip ve güzel çocuk, herkes için her şeydi.
M.Ö. 406’da öldü ve ömrünün sonuna kadar tiyatroda aktif kalmayı başardı. Ölümünden sonra Atinalılar Sofokles‘e bir ölümlünün alabileceği en yüksek onuru verdiler: ona kahraman denildi ve Asklepius’un kutsal yılanını aldığı için Dexion (“Alıcı”) adı verildi.
Daha sonra Pers Savaşlarının zaferinden M.Ö. beşinci yüzyılın neredeyse tamamına kadar yaşayan Sofokles‘in zamanında ölümü, Klasik Çağ’ı sona erdiren Peloponez Savaşı’nın sonunda Atina’nın son aşağılanmasına tanıklık etmenin dehşetinden kurtuldu. Gerçekten kutsanmış ve dikkat çekici bir adamdı, zamanında Shakespeare, Picasso, Lincoln ve Miss America’nın antik Atina eşdeğeri olarak görev yapmış, zamanının en iyi örneğiydi.
Sofokles ve Draması
Tipik Sophoclean draması, kararlılıklarında ve güçlerinde etkileyici olan ve onları kaçınılmaz olarak trajik bir kadere götürmek için belirli koşullar kümesiyle birleşen birkaç güçlü çizilmiş nitelik veya hataya sahip birkaç karakter sunar.
Sofokles, karakterlerinin trajediye olan acelesini büyük bir ekonomi, konsantrasyon ve dramatik etkinlikle geliştirerek, sürekli ve amansız acelesi trajik formu klasik dünyaya somutlaştırmaya gelen tutarlı, şüpheli bir durum yaratıyor.
Sofokles, çoğu insanın bilgelikten yoksun olduğunu vurgular ve cehalet, sanrı ve aptallıkla çarpışarak gerçeği sunar. Birçok sahne, düşüncedeki kusurları veya başarısızlıkları dramatize eder (aldatıcı raporlar ve söylentiler, yanlış iyimserlik, aceleci yargılama, delilik). Başkarakter, ciddi bir hata içeren bir şey yapar; Bu, her biri kendi yolunda tepki veren başkalarını etkiler, böylece baş ajanın kendi ve başkalarının da yıkımına doğru bir adım daha atmasına neden olur. Aynı derecede önemli olan, trajik hatadan muzdarip olanlar genellikle o sırada bulunurlar veya aynı nesle mensupturlar. Üçüncü bir aktör talep eden bu daha karmaşık trajedi türüydü. Sophocles böylece bağlantılı üçlemenin geniş Aeschylean çerçevesini terk etti ve bunun yerine tüm eylemi tek bir oyunda oluşturdu. Onun zamanından itibaren, ”üçleme” genellikle aynı yazar tarafından yazılan ve aynı festivalde sunulan üçten fazla ayrı trajedi anlamına gelmiyordu.
Sofokles ve Dili
Sofokles’in dili, anın dramatik ihtiyaçlarına esnek bir şekilde yanıt verir; düşünceli bir şekilde ağır veya hızlı hareket eden, duygusal olarak yoğun veya kolay, son derece dekoratif veya tamamen sade ve basit olabilir. Form ve diksiyon ustalığı çağdaşları tarafından çok saygı görüyordu. Sophocles ayrıca karakterlerini betimlediği sempati ve canlılık için evrensel olarak takdir edilmiştir; özellikle Electra ve Antigone gibi trajik kadınları dikkat çekicidir. Çok az sayıda dramatist, durumu ve komployu daha fazla güç ve kesinlikle ele alabildi; şiirde Sofokles’in Kral Oedipus’una sık sık yapılan göndermeler Aristoteles’in bu oyunu bir yapı şaheseri olarak gördüğünü ve daha sonra pek az eleştirmenin karşı çıktığını göstermektedir. Sophocles, yüksek dramatik gerginlik anlarında ve trajik ironiyi açığa vurmasında da eşsizdir.
Sophocles’in mükemmel bir sanatçı olduğu ve başka bir şey olmadığı eleştirisi yapıldı; ne Aeschylus’un sahip olduğu dini sorunlarla ne de Euripides’in yaptığı gibi entelektüel sorunlarla boğuştu. Yunan dininin tanrılarını ortodoksluğu yansıtmayan bir ruhla kabul etti ve insan karakterlerini ve insan çatışmalarını sunmakla yetindi. Ancak şunu vurgulamak gerekir ki Sofokles’e göre ”tanrılar”, insanın farkında olmadan ya da istemeyerek tabi olduğu evrenin doğal güçlerini temsil etmiş görünüyorlar. Sofokles’e göre, insanlar çoğunlukla karanlık cehalet içinde yaşarlar çünkü bu kalıcı, değişmeyen güçlerden ve gerçeklik yapılarından koparlar. Yine de, insanları şeylerin evrensel düzeniyle geçerli bir temasa sokabilecek olan acı, ıstırap ve trajik krizin dayanıklılığıdır. Bu süreçte, bir kişi daha gerçek anlamda insan, daha gerçek anlamda kendisi olabilir.
Sofokles’in Oyunları
Sofokles‘in trajedilerinden sadece yedisi, bir satir oyununun 400 satırı, şu anda kaybedilen çok sayıda oyun parçası ve 90 başlık ile birlikte bütünüyle hayatta kaldı. Tüm oyunların yedisi de Sofokles ‘in olgunluğundaki eserlerdir, ancak bunlardan sadece ikisi, Colonus’taki Philoctetes ve Oedipus’un oldukça kesin tarihleri vardır. Ajax genellikle mevcut oyunların en eskisi olarak kabul edilir. Bazı kanıtlar Antigonun ilk olarak M.Ö. 442 veya 441’de yapıldığını göstermektedir.
Philoctetes ilk kez Sophocles’in 90 yaşındayken 409’da yapıldı ve Colonus’taki Oedipus’un Sofokles‘in torunu tarafından ölümünden sonra üretildiği söylendi.
Trajedi türü hakkında sizin görüşleriniz nelerdir?
Yorumlara yazabilirsiniz.
Le Jurnal’da yayınlanan yazılarımızı kaçırmamak için aşağıdaki bültene kayıt olabilirsiniz.
Hoşça kalın!
Bu Yazıyı Beğendiyseniz Bunlar da İlginizi Çekebilir:
