Last Updated on 28 Ocak 2022 by Aslıhan Demiralay
Sıra Dışı Bir Anlatım;
AYIŞIĞINDA ÇALIŞKUR
“Ayışığında Çalışkur” su gibi akıp giden bir Haldun Taner öyküsü. İlk kez 1954’te yayımlanan öykü, yarattığı karakterler, yaptığı tespitler açısından şaşırtıcı derecede güncelliğini korumakta. Daha önce Haldun Taner okumadıysanız onun hakiki, güzel Türkçesi ile tanışmak için de oldukça eğlenceli bir seçim. Bu kitapta mizah var, ideolojik tespitler var, merakla takip edilen bir olay örgüsü var, nefis bir dil kullanımı ve kurgu var. En önemlisi, sıradan olaylara sıra dışı bir yaklaşım var.
Kitabın ilk bölümünde esas hikâyeyi okuyoruz, arkasından gelen eleştirileri, daha sonra bu eleştiriler ışığında yeniden kaleme alınmış öyküyü, ardından yeni öyküye gelen tepkileri. Farklı bir okuma yapmak isteyenler için hem mizahi yönü kuvvetli, hem de okuyucuyu düşünmeye sevk eden bir kitap. Haldun Taner’in öyküsünü farklı farklı yönlerden eleştiren mektuplar kurgulaması, bunlara göre öyküyü yeniden inşa etmesi; hem fikir hem uygulama açısından yazara bir kez daha hayranlık duymamıza sebep oluyor.
Öykü, Çalışkur apartmanının, kapıcı dairesinden başlayarak daire daire gezilmesi ile başlıyor. Bu gezi sırasında her daireye ayrı ayrı ama eş zamanlı ışık tutuluyor. Birisinde doğum günü kutlanırken, diğerinde kürtaj dolayısı ile baygın uyuyan bir kadına, bir diğerinde beraber olduğu kızları kayda alan gencin bunları arkadaşlarına dinletip eğlenmelerine tanık oluyoruz. Karısını baldızı ile aldatan koca, kürtajcı doktor, rüşvetçi işadamı, röntgenci yaşlı adam, karanlıkta kırıştıran bekçi Zülfikar ile kapıcı karısı Saime ve nicesi bu apartmanın “sakin”leri”. Apartmanın karşısında oturan masum çiftin bekçi tarafından ahlaksızlıkla suçlanıp yakalanması ile tüm apartman halkı ahlak bekçiliğine soyunuyor ve iş karakola kadar gidiyor.
Haldun Taner, insanlar arası ilişkileri irdeleyerek toplumun ahlak anlayışına ışık tutuyor bu öyküsünde. Durumların ne kadar değişken, insanların ne kadar çelişkili olduğunu zarif bir mizah çizgisinde okuyucunun önüne seriyor. Bunu da o kadar özgün bir kurgu ile yapıyor ki, yapılan eleştiri ve etiketlemelerin bizi her zaman çok da doğru yerlere götürmediğini ve her zaman sahici olmadığını adeta gözlerimizle görüyoruz.
Ahlaki yönden zayıf insanların ahlak bekçiliğine soyunması, herkesin kapısının önünde birbirini eleştirirken başını çevirip kendi evine bakmaması maalesef çağımızın da sorunu. Bu öykünün üzerinden yetmiş yıl geçmesine rağmen bugün yazılmış gibi olması okuyucuya şunu düşündürtüyor; yazar mı ileri görüşlüydü yoksa biz hiç mi değişmedik…
Bu Yazıyı Beğendiyseniz Bunlar da İlginizi Çekebilir:
