Last Updated on 27 Kasım 2023 by Aslıhan Demiralay
Dyatlov Geçidi Faciası
Günümüzde gizemini korumaya devam eden olay, Dyatlov Geçidi Vakası veya Dyatlov Geçidi Kazası olarak da anılır.
Bir grup dağcı 1959 yılında Ural Dağları’nda bir geziye çıktı. Ancak değişik yaralar içeren ve radyasyona maruz kalmış cesetler bulunması olayla ilgili pek çok komplo teorisinin ortaya atılmasına sebep oldu. Ekibin tamamı Yekaterinburg’daki Urallar Politeknik Enstitüsü’nde öğrenci olan deneyimli kayakçılardı.
Ekipteki katılımcılar bir kişi hariç 20-24 yaşları arasındaydı. 38 yaşındaki Semyon Zolotaryov ise II.Dünya Savaşı’na katılmış eski bir askerdi.
Gezinin Başlangıcı
Igor Dyatlov liderliğinde 8 erkek ve 2 kadından oluşan bir grup Ural Dağları’nda bulunan Kholat Syakhl Dağı’na gezi yapmak için yola çıktılar. Grup 25 Ocak 1959 tarihinde İvdel’e vardı. Buradan otobüsle Vizhay isimli yerleşim yerine yaklaşık 500 km’lik mesafeyi kat ettiler. Başlangıçta gruba dahil olan Yuri Yudin hastalandığı için grupla devam edemedi ve geri döndü. 27 Ocak insanların grubu gördüğü son tarih olarak kayıtlara geçti.
Grubun başına bir şey gelme ihtimali ilk olarak 12 Şubat’ta düşünülmeye başlandı. Çünkü grubun 12 Şubat’ta Vizhay’a dönmesi ve bağlı bulundukları spor kulübü’ne telgraf çekmeleri gerekiyordu. Ancak ekibin lideri Igor Dyatlov’un bir kaç gün gecikebileceklerini söylemesi nedeniyle arama çalışmaları başlamadı. Geçen zamanla beraber sporculardan haber alınamaması nedeniyle öncelikle gönüllülerle başlatılan arama çalışmaları ordu ve polisin katılımıyla sürdü.
Tarihler 26 Şubat’ı gösterdiğinde arama ekibi sporcuların artık kullanılamaz duruma gelmiş çadırını buldu. Çadırda sporculara ait eşyalar ve ayakkabılar olması kafalarda soru işaretleri yarattı. Ayrıca çadırın içerden yırtıldığına dair deliller de vardı.
Önce ormanın girişinde Yuri Krivonişenko ve Yuri Doroşenko’nun cesetleri bulundu. Her iki cesedin üzerinde de sadece iç çamaşırları ve çorapları bulunuyordu. Etraflarında bulunan yanmış odunlar ateş yakmaya çalıştıklarını gösteriyordu. Arama ekibi bu iki cesetle kamp yeri arasında 3 ceset daha buldu. Bu cesetler gor Dyatlov, Zina Kolmogorova ve Rüstem Slobodin’e aitti.
Bu üç kişinin kampa giderken öldükleri sonucu çıkarıldı. Geride kalan 4 dağcının cesetlerine ulaşmak o kadar kolay olmadı. Olayın üzerinden 2 aydan fazla zaman geçtikten sonra 4 Mayıs’ta ilk bulunan cesetlerden 75 metre uzakta bulundular.
Açıklanması güç koşullarda bulunan cesetlerin bazılarının hava şartlarına rağmen yarı-çıplak durumda olmalarının yanı sıra , ikisinin gözleri çıkarılmış ve birinin de dili koparılmıştı.
Kayakçıların görmemeleri gereken bir olaya şahit oldukları için devlet güçleri tarafından öldürüldükleri, nükleer bir deney nedeniyle hayatlarını kaybettikleri gibi bir çok senaryo dile getirildi. Hatta bölgede yaşayan yerli halk olan Mansilerin gençleri öldürmüş olabileceği bile iddia edildi.
Yıllar boyunca devam eden spekülasyonlar sonunda Rus Hükümeti Şubat 2019’da dosyanın tekrar açılacağını duyurdu.
Konuyu inceleyen baş savcılık sözcüsü Aleksandr Kurennoy ise şunları söyledi: “Cinayet senaryosunu ciddiye almıyoruz. Tek bir kanıt bile yok. Ya çığ ya sert bir kar kütlesinin düşmesi ya da bir fırtına olabilir.”
Bu konu günümüzde hala ilgi çekmeye devam ediyor. Konu hakkında filmler, belgeseller ve kitaplar yazıldı, hatta Polonya yapımı Kholat isimli bir oyuna konu oldu. Olayın yaşandığı yere grubun lideri Igor Dyatlov’dan ilham alınarak Dyatlov Geçidi adı verildi.
Kayakçıların anısına inşa edilen anıta şu sözler yazıldı:
Dyatlov Geçidi Vakası Son Söz
Dünyaca ünlü Nature Dergisi Ocak 2021’de yayınlanan sayısında olaya bir açıklama getirdi. Makalenin yazarları ihtimalleri değerlendirdi.
“Bu konumda bir çığ oluşması doğal koşullar altında pek de olası değil. Ancak 4 kritik faktör birleşince, nispeten küçük bir kar tabakasının doğrudan çadırın üzerine yığılabileceğini gösterdik. Bu faktörlerden ilki, çadırın, kampçıları rüzgardan koruması için daha dik bir yokuştaki çıkıntının altına kurulması. İkinci faktör, yukarı gittikçe incelen bir kar tabakasının bulunduğu, bölgesel açıdan daha dik olan kamp noktasına paralel uzanan zayıf kar tabakası. Üçüncüsü, grubun çadır kurmak için kar levhasında oluşturduğu kesinti. Son faktör de çadırın üstündeki çıkıntıda kar birikimine yol açan kuvvetli katabatik rüzgarların neden olkduğu gecikmeli kırılma.“