Last Updated on 13 Şubat 2023 by Aslıhan Demiralay
Sacco ve Vanzetti olayı Amerikan adalet sisteminin yüz karası olaylarından biri olarak tarihe geçti. Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzetti, Amerikan rüyasını yaşamak için geldikleri ülkede garip bir yargılama sonucunda idam edildiler.
Sacco ve Vanzetti Kimdir?
Nicola Sacco 22 Nisan 1891 tarihinde İtalya’nın Torremaggiore şehrinde dünyaya geldi. 17 yaşında Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti. Massachusetts’de bulunan bir ayakkabı fabrikasında iş bulan Sacco evlendi ve bir aile kurdu. Siyasi görüş olarak sol kanatta fikirleri olan Sacco, anarşist toplantılarda Vanzetti ile tanıştı ve ikili yakın arkadaş oldu.
Bartolomeo Vanzetti ise 11 Haziran 1888’de İtalyan kasabası Villaffalletto’da doğdu. Bir çiftçinin oğlu olan Vanzetti 20 yaşında Birleşik Devletler’e göç etti. Çeşitli işlerde çalışan Vanzetti seyyar balık satıcılığı yaparak hayatını kazanmaya başladı. Vanzetti’de Sacco gibi politik olarak sol kanattan görüşlere sahipti.
Bir çok radikal solcu gibi Sacco ve Vanzetti’de Birinci Dünya Savaşı’na karşıydı. Bir çok Dünya Savaşı karşıtı gösteriye katıldılar ve Amerika’nın savaşa girmesi ile orduya alınmamak için Meksika’ya kaçtılar. Savaş bittiğinde her ikisi de Amerika’ya geri döndü.
5 Mayıs 1920 tarihi ise Sacco ve Vanzetti’nin hayatını değiştiren gün oldu. Sacco ve Vanzetti, Frederick Parmenter ve Alessandro Berardelli cinayeti hakkında sorgulandılar. Bu iki adam bir ayakkabı fabrikasının maaş bordrolarını içeren kutuyu taşırlarken öldürülmüşlerdi. Kutunun içinde 15.000 dolar para vardı ve soyguncular Parmenter ve Berardelli’yi öldürdükten sonra bu parayı da alarak kaçmıştı. Bazı görgü tanıkları suçluların İtalyan gibi göründüğünü söylemesi üzerine bir çok İtalyan kökenli erkek sorgulandı. Olay üzerinde çalışan görevliler her hangi bir sabıkaları olmamasına rağmen Sacco ve Vanzetti’yi suçlamaya karar verdiler. Suçu işlemelerinin sebebi olarak da anarşist eylemlere fon sağlamak olduğunu iddia ettiler.
Sosyalist bir avukat olan Fred H. Moore, Sacco ve Vanzetti’yi savunmayı kabul etti ve genç bir gazeteci olan Eugene Lyons’da avukat Moore için araştırma yapmaya başladı. İtalya’da ki insanların davadan haberdar olmasını sağlamaya çalıştılar.
21 Mayıs 1921’de dava başladı. Cinayet günü Vanzetti’yi balık satarken, Sacco’yu ise eşiyle Boston’da resim çektirirken görenler olsa da, savcılık bu şahitlerin genellikle İtalyan kökenli olduklarını belirtti.
Davada Sacco ve Vanzetti’nin büyük handikapları vardı. İlk olarak İngilizce’yi çok iyi bilmeyen Sacco ve Vanzetti dezavantajlıydı. Ayrıca davanın hakimi Webster Thayer, anarşist fikirleri olan bu iki adama karşı açıkça tepkili ve ön yargılıydı. Davada Sacco ve Vanzetti’nin savaş sırasında Meksika’ya kaçmaları özellikle vurgulanarak, vatan sever olmadıkları belirtildi. 14 Temmuz 1921’de dava sonuçlandı ve her iki adam da birinci dereceden cinayetten suçlu bulunarak idama mahkum edildi.
Sacco ve Vanzetti davası uluslar arası bir olay haline geldi ve bir çok kişi davanın sonucunun Sacco ve Vanzetti’nin farklı politik görüşlerinden kaynaklandığına inanmaya başladı. Özellikle bir çok Avrupa ülkesinde, bir çok Amerika karşıtı eylem yapıldı, hatta bu protestoların birinde Paris’de bir bomba patladı ve 20 kişi hayatını kaybetti.
1925’de aslında davanın sonucunu ciddi olarak etkileyebilecek bir gelişme yaşandı. Celestino Madeiros isimli Portekizli bir çete üyesi, Parmenter ve Berardelli’nin öldürüldüğü olaya karıştığını itiraf etti. Ayrıca soygun ve cinayete katılan 4 kişinin adı verdi. Bu kişilerin arasında Sacco ve Vanzetti bulunmamasına rağmen, yetkililer bu iddiaları soruşturmayı reddetti.
H.G.Wells, Bernard Shaw, Upton Sinclair, Dorothy Parker gibi bir çok yazar tekrar yargılama yapılması için kampanyalar yaptılar, ancak bu çabalar bir sonuç vermedi. Mahkeme olayı tekrar değerlendirmeyi hiç bir zaman kabul etmedi.
1927 yılı yazında artık infazların gerçekleştirileceği anlaşılmıştı ve infazın yapılacağı gün yani 23 Ağustos 1927 tarihinde 250 bin kişi Boston’da sessiz bir gösteriye katılarak olayı protesto etti.
Sacco ve Vanzetti’nin İnfazından Sonrası
Sacco ve Vanzetti’nin savunmasına araştırmalarıyla yardımcı olan gazeteci Eugene Lyons infazlardan sonra konu hakkında bir kitap yayınladı. Sacco ve Vanzetti’nin Yaşamı ve Ölümü isimli kitapta Lyons olaylar hakkında şunları söyledi: “Kelimenin sıradan anlamıyla bir komplo değildi. Çok daha korkunç bir komploydu. Neredeyse devlet mekanizmasının iki adamın ölümünü büyük bir sükunetle karşılaması gibi. “
1971 yılında İtalyan yönetmen Giuliano Montaldo Sacco ve Vanzetti isimli bir film çekti. Filmde yaşanan olayla ilgili ayrıntılar ve mahkemede ki yargılamayla ilgili ayrıntılar yer alıyor.
Sacco ve Vanzetti’nin ölümünden 50 yıl sonra 23 Ağustos 1977’de Massachusetts Valisi Michael Dukakis, iki adamı da suçtan fiilen temize çıkaran bir bildiri yayınladı. Bildiri de Michael Dukakis : Bugün Nicola Sacco ve Bartolomeo Vanzetti’yi Anma Günü. Duruşmalarının ve temyizlerinin atmosferine, yabancılara karşı ön yargı ve alışılmışın dışında siyasi görüşlere karşı düşmanlık nüfuz etti. Davaya dahil olan birçok yetkilinin davranışı, onların istekliliği ve temyizi konusunda ciddi şüpheler uyandırdı. Kovuşturma ve yargılamayı adil ve tarafsız bir şekilde yürütme yeteneği basit nezaket ve merhametin yanı sıra gerçeğe saygı ve ulusumuzun en yüksek ideallerine kalıcı bir bağlılık, Sacco ve Vanzetti’nin kaderinin hoşgörü, adalet ve adalete değer veren herkes tarafından düşünülmesini gerektirir. ” dedi.
Bu bildiriyle Sacco ve Vanzett’ye itibarları verilmiş oldu. Farklı görüşlere sahip olan, savaş karşıtı iki adam, ülkede ki genel görüşün dışında fikirleri, barışçıl düşünceleri olan iki göçmen, genel düzen için kolay hedeflerdi. Birleşik Devletler’de ki temelsiz komünizm korkusu da büyük ihtimalle Sacco ve Vanzetti’nin kurban seçilmesinde önemli bir etken oldu. Sadece farklı oldukları için kolayca hedef olan iki insan daha bu şekilde tarihe geçmiş oldu.
Ünlü yazar Helmut Ortner’de Sacco ve Vanzetti, Amerika’da İki İtalyan Bir Hukuk Cinayeti isimli bir kitap yazdı. Kitapta olayla ilgili ayrıntılar usta yazarın kaleminden aktarılıyor. Kitabın Türkçe baskısının çevirisi Emrah Cilasun’a ait.
Bu Yazıyı Beğendiyseniz Bunlar da İlginizi Çekebilir:
