Last Updated on 26 Aralık 2022 by Aslıhan Demiralay
Gerçekliğin yaratıcı bir şekilde işlenmesine ve yorumlanmasına “belgesel sinema” denir. Sinemanın tarihi, belgesel filmlerle eş zamanlı olarak ilerledi. Ancak, belgesel sinemanın içinde bulunduğu altın çağ ise 1980’li yıllarda başlamıştır. Genellikle öykü anlatımı üzerine kurulu olan belgesel filmler; tarihsel dünyadan alegorik olarak değil, doğrudan bahsederler. Kurmaca anlatılar ise çoğunlukla tarihsel dünyanın yerine geçecek yeni bir alternatif-kurgusal dünya yaratırlar. Belgesel filmler; gerçek kişi, durum ve olaylardan bahsederler ve bilinen olgulara saygı gösterirler. Belgesel sinemada kişiler rol yapmak yerine, kendilerini oynar ya da sunarlar. Öte yandan, toplumsal belleği diri tutma konusunda belgesel sinema çok önemli bir araçtır. Bu yapımlar genel hatları itibariyle doğalcı gelenek, gerçekçi gelenek, haber geleneği ve propaganda geleneği olmak üzere dört gruba ayrılırlar. Farklı yapı ve konudaki en güzel belgesel filmleri sizler için derledik.
Sinema Tarihinin En İyi Belgesel Filmleri
20. Super Size Me / Şişir Beni (2004)
Morgan Spurlock tarafından hazırlanan belgesel, sadece McDonald’s yemeği yiyerek geçirilen 30 günlük bir dönemi konu alıyor. Yaptığı deney öncesinde ortalamanın üzerinde bir fiziğe sahip olan Spurlock, kişisel doktorlarının kontrolünde 30 gün boyunca fast-food yiyeceklerle besleniyor. 30 günün ardından ortaya çıkan sonuç ise doktorları bile şaşırtacak derecede oluyor. Hazır gıda ürünlerine dikkat çeken bu belgesel, herkesin izlemesi gereken türden bir film. Filmin IMDB puanı: 7.2.
19. That Sugar / Ah Bu Şeker! (2014)
Damon Gameau tarafından hazırlanan belgesel, günde 40 gram şeker alınarak geçirilen 60 günlük bir dönemi konu alıyor. Yaptığı deney öncesinde sağlıklı beslenmeyi hayat tarzı olarak benimsemiş olan Gameau, doktorların kontrolünde 60 gün boyunca günde 40 gram şeker tüketiyor. Ancak bu şeker, marketlerde sağlıklı ve diyet ürünü olarak satılan gıdalardan elde ediliyor. Şekerin zararlarına dikkat çeken bu belgesel filmin IMDB puanı: 7.4.
18. Where to Invade Next? / Şimdi Nereyi İşgal Edelim? (2015)
Michael Moore tarafından hazırlanan belgesel, seyahatname tarzında bir içeriğe sahip. İtalya, Fransa, Finlandiya, Slovenya, Almanya ve Portekiz gibi ülkelere seyahat eden Moore, bu ülkelerin sosyal politikalarını izleyenlere sunuyor. Michael Moore, Amerika Birleşik Devletleri’nin sosyal politikalarında yapılabilecek alternatif çözümleri başka ülkelerde arıyor. Filmin IMDB puanı: 7.5.
17. Nanook of the North / Kuzeyli Nanook (1922)
Robert J. Flaherty tarafından yönetilen Nanook of the North, sinema tarihinin bugünkü anlamda ilk belgesel filmi olarak kabul edilir. 1922 yılında çekilen filmin konusunu bir Eskimo ailesinin yaşamı oluşturur. ABD yapımı film, sessiz ve siyah-beyaz olarak gösterime girdi. Belgesel filmlerin atası olarak kabul edilen bu filmin süresi 1 saat 23 dakika. Filmin IMDB puanı: 7.6.
Hiç kuşkusuz sadece ilk değil, en iyi belgesel filmlerinden biri.
16. Fed Up / Tıka Basa (2014)
Stephanie Soechtig tarafından hazırlanan belgesel, ABD’deki obezitenin nedenlerini konu alıyor. Özellikle çocuklarda görülen obezite, diyabet ve buna bağlı olarak ortaya çıkan diğer hastalıkların diyet şekerinden kaynaklanabileceğini araştıran belgeselde; 20 şirket, çeşitli endüstri grupları ve politikacılarla iletişim kurmaya çalışılıyor. Filmin IMDB puanı: 7.7.
15. Food, Inc. / Gıda, Ltd. (2008)
Robert Kenner tarafından hazırlanan belgesel, modern gıda endüstrisini araştırıyor. Endüstriyel et üretiminden tahıl ve sebze yetiştirmek için kullanılan modern yöntemlere kadar pek çok şey filmin konusunu oluşturuyor. Film, modern gıda endüstrisinin tüketicilerden sakladığı karanlık gerçekleri gün yüzüne çıkartıyor. İzleyenlere tükettikleri gıdalar hakkında yeni bir bakış açısı sunan belgesel hiç şüphesiz en iyi belgesel filmlerden biri. Filmin IMDB puanı: 7.8.
14. The Last Days / Son Günler (1998)
James Moll tarafından yönetilen belgesel, 71. Oscar Ödülleri’nde En İyi Belgesel Film dalında Akademi Ödülü’nü kazandı. Arşiv görüntülerinden ve röportajlardan oluşan belgesel, Nazi Almanyası’nın Macaristan’da yaşayan Yahudileri Auschwitz Kampı’na göndermesini anlatıyor. Bu belgesel sayesinde, II. Dünya Savaşı sırasında Auschwitz Kampı’nda yaşanan olaylar izleyenlere sunuluyor. Filmin IMDB puanı: 7.9.
Sadece en iyi tarih belgesellerinden değil, en iyi belgesellerden biri.
13. Sicko / Hasta (2007)
Oscar ödüllü yönetmen Michael Moore tarafından hazırlanan belgesel, ABD’deki sağlık sisteminin yetersiz kalmasını konu alıyor. Cannes Film Festivali’nde çok büyük bir ilgi gören belgesel, ABD’deki sağlık sistemini İngiltere, Kanada ve Fransa’daki sağlık sistemiyle kıyaslıyor. Amerika sağlık sistemi hakkında eleştirel bir bakış açısı sunan belgesel, sinemaseverlerin izleyeceği en iyi belgesel filmlerden biri. Filmin IMDB puanı: 8.0.
12. Benim Çocuğum (2013)
Can Candan tarafından yönetilen belgesel filmin kadrosunda Türkiye’den seçilmiş bazı LGBTİ+ bireylerin ebeveynleri yer alıyor. Toplumdaki homofobinin ve transfobinin çocuklar üzerindeki etkisi, onların aileleri aracılığıyla beyazperdeye aktarılıyor. Anne ve babalarının gözünden LGBTİ+ bireylerin hikâyelerinin aktarıldığı filmde, ailelerin kabullenme sürecinde yaşadıkları anlatılıyor. Filmin IMDB puanı: 8.1.
11. Free Solo (2018)
Elizabeth Chai Vasarhelyi ve Jimmy Çene tarafından yönetilen film, dağcı Alex Honnold’ın hikâyesini konu alır. Uzun zamandır Yosemite Ulusal Parkı’ndaki 914 metrelik kaya duvar El Capitan’da serbest solo yapmayı hayal eden Alex Honnold, sonunda bu hayalini gerçekleştirmek için kolları sıvar. Aksiyon filmlerini aratmayan bu belgesel, izleyenlere heyecanlı dakikalar yaşatır. Sinema tarihinin en iyi belgesellerinden biri. Filmin IMDB puanı: 8,1.
10. My Octopus Teacher / Ahtapottan Öğrendiklerim (2020)
Pippa Ehrlich ve James Kamış tarafından yönetilen film, 93. Akademi Ödülleri’nde En İyi Belgesel Film ödülünü kazandı. Cape Town yakınlarındaki False Bay’de soğuk su altı yosun ormanında serbest dalışa başlayan Craig Foster, burada karşılaştığı bir ahtapotla arkadaşlık kurar. Çok geçmeden bu arkadaşlık ona, insan ve doğa arasındaki bağlantı hakkında çok önemli şeyler öğretir. Filmin IMDB puanı: 8.1.
9. Tickling Giants / Devleri Gıdıklamak (2016)
Sara Taksler tarafından yönetilen film, Bassem Youssef’in ilginç hikâyesini konu alıyor. Mısır devriminin ortasında komedyen olmak için kalp cerrahlığını bırakan Bassem Youssef’in ekibiyle birlikte hazırladığı gösteri ülkedeki pek çok kişiyi rahatsız eder. Bu gösteri Youssef’e büyük bir şöhret getirirken, aynı zamanda başına türlü olaylar açar. Filmin IMDB puanı: 8.2.
8. 13th / 13. Madde (2016)
Ava DuVernay tarafından hazırlanan film, 69. Primetime Emmy Ödülleri’nde En İyi Belgesel dalında Primetime Emmy Ödülü’nü kazandı. Bu belgesel, ABD’deki Afro-Amerikalıların haklarından mahrum bırakılmasını, polisin orantısız güç kullanmasını ve toplu hapsetme olaylarını inceliyor. İnsan hakları konusunda önemli mesajları bulunan bu film en iyi belgesellerden biri. Filmin IMDB puanı: 8.2.
7. Winter on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom / Ateşte Kış: Ukrayna’nın Özgürlük İçin Savaşı (2015)
Evgeny Afineevsky tarafından yönetilen film, 2015 Toronto Uluslararası Film Festivali’nde Halkın Seçimi Ödülü’nü kazandı. Belgesel, 2013–2014 yılları arasında Ukrayna’da yaşanan Maidan Ayaklanması’nı konu alıyor. Ayaklanma görüntüleri ve protestocuların ifadelerinden oluşan film, izleyenlere Ukrayna halkı hakkında önemli bilgiler sunuyor. Filmin IMDB puanı: 8.3.
En iyi belgesel filmlerden biri.
6. Man With A Movie Camera / Film Kameralı Adam (1929)
Rus yönetmen Dziga Vertov’un yazıp yönettiği film, belgesel tarzda çekildi. 1929 yılında gösterime giren filmde, Rus Halkının bir günü anlatılır. Senaryo, oyuncu ve dekorun olmadığı filmde sosyalist gerçekliğe dikkat çekilir. Sine-göz akımının kuramcısı olarak kabul edilen Dziga Vertov, film boyunca çarpıtılmış gerçekleri izleyiciye sunar. Filmin IMDB puanı: 8.4.
5. Samsara (2011)
Ron Fricke tarafından yönetilen filmin ilk gösterimi Toronto Uluslararası Film Festivali’nde yapıldı. Çekimleri beş yıl boyunca 25 ülkede gerçekleştirilen film, anlatımsız ve yorumsuz bir şekilde izleyiciye sunuldu. Son derece etkileyici görüntülere sahip olan “Samsara”, izleyenlere görsel bir şölen sunar. En iyi belgesellerrden olan filmin IMDB puanı: 8.4.
4. Home / Yuva (2009)
Yann Arthus-Bertrand tarafından yönetilen filmin çekimleri, 54 ülkede 217 günde tamamlandı. Öte yandan; 81 ülkede aynı anda gösterime girerek dünya rekoru kıran film, doğadaki çeşitliliği gözler önüne seriyor. İnsanoğlunun dünyadaki ekolojik dengeyi nasıl tahrip ettiğini anlatan bu belgesel, sinemaseverlerin mutlaka izlemesi gereken türden bir film. Filmin IMDB puanı: 8.5.
3. Nuit et Brouillard / Gece ve Sis (1956)
Alain Resnais tarafından yönetilen film, Fransız yapımı. 1956 yılında gösterime giren filmde, Nazi Almanyası’nın kurduğu toplama kamplarında yaşananlar anlatılır. Savaşın korkunç yüzünü izleyici ile paylaşan film, son derece rahatsız edici görüntüleri barındırıyor. II. Dünya Savaşı’na ışık tutan bu belgesel sadece en iyi belgesellerden değil, en iyi II.Dünya Savaşı filmlerinden biri. Filmin IMDB puanı: 8.6.
2. Earthlings / Dünyalılar (2005)
Shaun Monson’ın yönetmenliğini üstlendiği filmin müzikleri Amerikalı şarkıcı Moby tarafından hazırlandı. 2005 yapımı olan bu belgeselde, hayvan kaynaklı ürünlerin nasıl elde edildiği anlatılır. Yemek ve giysi için üretilen hayvanların uğradıkları insanlık dışı muameleyi gözler önüne seren film, ulusal ve uluslararası pek çok ödül kazandı. Hayvan hakları konusunda duyarlı olmamız gerektiğini anlatan belgesel, türünün en iyilerinden. Filmin IMDB puanı: 8.6.
1. Human / İnsan (2015)
Yann Arthus-Bertrand tarafından yönetilen film, 2015 yılında Birleşmiş Milletler ve Venedik Sinema Bienali’nde gösterildi. Dünyanın farklı yerlerindeki insanlarla yapılan görüşmelerden elde edilen belgesel, 40 farklı sorunun cevabından oluşuyor. İzleyenlere, insanoğlu hakkında farklı bir perspektif sunan bu film, birinci şahıs hikâyelerinden meydana geliyor. Aile, din, başarı ve eşcinsellik gibi konulara değinen bu belgeseli mutlaka izlemenizi tavsiye ederiz. Filmin IMDB puanı: 8.6.
Bu Yazıyı Beğendiyseniz Bunlar da İlginizi Çekebilir:
