Juan Peron ve Eva Peron’un Hikayesi

Last Updated on 13 Şubat 2023 by Aslıhan Demiralay

Juan Peron Kimdir?

Juan Domingo Perón, 1946-55 ve 1973-74 yıllarında Arjantin’e başkanlık eden ve Peronist hareketin kurucusu olan bir asker ve politikacıydı. Başkanlık döneminde işçi haklarına büyük destek veren Peron, komünizm ile kapitalizm arasında “justicialismo” (üçüncü yol) adını verdiği popülist ve otoriter bir ideolojiye sahipti. Otoriter kişiliğine rağmen Juan Peron ve eşi Eva Peron, Arjantin halkı tarafından çok sevilen liderlerdi ve şüphesiz Arjantin tarihinin önemli figürleriydi.

Martin Bormann Hitler’in Ardındaki Adam

Juan Peron Öncesi Arjantin

1929 Büyük Buhran, dışa bağımlı ve kırılgan bir ekonomiye sahip olan Arjantin’i derinden etkiledi. Ülkedeki bu kargaşa, 6 Eylül 1930’da subaylar ve sivil aristokratlardan oluşan bir koalisyonun darbeyle iktidara gelmesine olanak sağladı. İki yıl sonra bu iktidar hileli bir seçimle yasallaştırıldı ve General Agustín P. Justo devlet başkanı oldu. 1940’ta ise Roman Castillo Arjantin’in başına geçti. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 83-84) Bu yeni hükümet tartışmalı politikalar izledi ve işçi sınıfını yabancılaştırdı. Diğer taraftan, işçi sınıfı sanayileşmeye bağlı olarak büyüdü ve güçlendi. 1940’ların başında talepleri hükümet tarafından sürekli göz ardı edilen bir endüstriyel işgücü vardı. (McGann, 2021)
1940’ların başında, savaş Avrupa’da yayılırken, başkan Ramon Castillo, II. Dünya Savaşı’nda tarafsız bir politika izlemeye karar verdi. Bu durum, savaşta ülkelerine siyasi ve askeri bağlılıklarını göstermek isteyen sivil ve askeri seçkinleri kızdırdı. 1943’te Birleşik Subaylar Grubu (Grupo de Oficiales Unidos; GOU) olarak adlandırılan bu hırslı subaylar bir darbe gerçekleştirdi ve General Arturo Rawson ilk geçici başkan olarak atandı. Faşist devletin gelişimini gözlemlemek için 1938-1940 yıllarında İtalya’ya giden Juan Peron, deneyimleri sayesinde bu darbede etkin bir rol oynadı. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 85)

Juan Peron’un Erken Yaşamı

Juan Domingo Perón, 8 Ekim 1895’te Lobos, Arjantin’de doğdu ve 16 yaşında askeri okula gitti. Uzun ve atletik vücuduyla eskrim, boks ve kayakta oldukça başarılı olması Peron’un dikkat çekmesine katkı sağladı. Daha sonra, kariyerine diplomat olarak başladı ve Şili’de askeri ataşe olarak görev yaptı. 1938’de Faşist devletin yükselişini yakından gözlemlemek için İtalya’ya gitti ve bu deneyim 1943’teki darbede etkili bir rol oynamasına olanak sağladı. (McGann, 2021)
Darbeden sonra Peron’un başarıları arttı ve başkan Edelmiro J. Farrell’ın gözdesi oldu. Böylece önce savaş bakanı sonra da başkan yardımcısı oldu. Peron, başkan yardımcılığı döneminde işçi sınıfına
yönelik temel reformlara odaklandı ve ülkenin en büyük işçi örgütü olan Genel Çalışma Konfederasyonu’nu dönemin en güçlü siyasi figürlerinden birine dönüştürdü. Peron’un bu baş destekçilerine ” descamisados ” (gömleksizler) deniyordu. Peron’u destekleyen herhangi bir fakir veya ayrıcalıklı Arjantinli işçi, bu sınıfa dâhil edildi. (G.Wynia, 1990: 251, 253)
1945’te muhalif askerler, artan gücünü durdurmak için Peron’u tutukladı. O dönemde bir radyo yayıncısı olan Eva Duarte, sendikaları harekete geçirmek için radyo yayınlarında konuşmalar yaptı. Eva Duarte’nin büyük katkıları ve işçi sınıfının ayaklanmasıyla Peron serbest bırakıldı. Sonrasında Juan Peron, Eva Duarte ile evlendi ve birlikte 1946 cumhurbaşkanlığı seçimleri için kampanyalar başlattılar. (Biography, 2015)

Arjantin’de Juan Peron Dönemi

Perón, Şubat 1946 seçimlerinde oyların yüzde 56’sını alarak cumhurbaşkanı seçildi. İktidara geldikten sonra komünizm ile kapitalizm arasında “justicialismo” (üçüncü yol) olarak adlandırdığı popülist ve otoriter bir ideoloji izledi ve ABD ve İngiliz karşıtı bir duruş benimsedi. (McGann, 2021). Demokratik yollardan seçilerek iktidarını güvence altına alan Peron, gücünü on yıl boyunca korudu. Silahlı kuvvetlerin, orta sınıfın ve kırsal oligarşinin korktuğu işçi sınıfının radikalleşmesini de engellemeyi başardı. (G.Wynia, 1990: 254)
Juan Peron, ilk başkanlığı sırasında Arjantin’in ekonomik ve sosyal yapısında köklü değişiklikler gerçekleştirdi. Ekonomide devlet müdahalesini savundu ve işçi sınıfı için ekonomik ve sosyal faydalar elde etmeyi amaçlayan bir sanayileşme sürecine girdi. Peron’un temel amacı, devletçiliğe dayalı bir sanayileşme gerçekleştirmekti. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 86)
Juan Peron’un bir başka politikası, 1948’de İngiliz demiryollarını ve ABD ve Fransız kamu hizmetlerini millileştirmekti. Ayrıca Arjantin’in tüm dış borçlarını kapattı ve böylece ekonomideki dış etkiyi azaltma sözünü tuttu. Peron döneminde Arjantin, yirminci yüzyıl Latin Amerika’sında şimdiye kadar görülen en geniş devlet güdümlü ekonomi politikasına girişti. Ancak, bu başarılardan kısa bir süre sonra ekonomik sorunlar baş gösterdi ve 1949’da ilk ticaret açığı oluştu. Enflasyon bir önceki yılın iki katına çıkarak yüzde 31’e yükseldi. Ayrıca, şiddetli bir kuraklık ihraç edilebilir malların üretimini kısıtladı. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 86, 87)
Juan Peron’un siyasete ilişkin politikaları da oldukça otoriter ve baskıcıydı. Onun kadar ileri gitmese de Mussolini’ye hayrandı ve onun gibi bir milliyetçiydi. (G.Wynia, 1990: 255) Peron, silahlı kuvvetler üzerindeki etkisi ile ülkenin siyasi hayatını da tamamen kontrol ediyordu. Muhalifleri hapse attı, işbirliği yapmayı reddeden fabrika sahiplerini sindirdi ve basın özgürlüğünü kısıtladı. (HISTORY, 2021) Mevcut anayasal özgürlükleri de ciddi şekilde kısıtladı. Hatta daha da ileri gitti ve 1951’de yeniden seçilmesini engelleyen 1853 Arjantin Anayasasını kaldırdı. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 87)

1951 seçimlerinde 6,9 milyon oyun yüzde 67’sini aldı ve özellikle kadın seçmenlerin güçlü desteğiyle yeniden seçildi. Ancak, en büyük siyasi destekçisi Evita 1952’de ölünce ona verilen destek de dağıldı. Ayrıca, Arjantin’deki enflasyon, yolsuzluk ve baskılar, hükümete karşı hoşnutsuzluğun artmasına ve ordu içindeki rakiplerin harekete geçmesine neden oldu. (History, 2021) En sonunda kara ve deniz kuvvetlerinin birlikleri yönetime isyan etti ve Juan Peron’u istifa ile iç savaş arasında seçim yapmaya zorladı. Sonuç olarak, 19 Eylül 1955’te Peron askerler tarafından devrildi ve Paraguay’a kaçtı. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 88, 89)

Eva Peron ve Etkisi

1945’te Juan Peron tutuklandığında, Eva Duarte işçi sendikalarının örgütlenmesinde ve ayaklanmasında başrolü üstlendi ve bu ayaklanmalar sonucunda Juan Peron serbest bırakıldı. Eva ve Juan Peron 1945’te evlendi ve Eva, Juan Peron’un siyasetinin mükemmel bir tamamlayıcısı oldu. Juan Peron’un başkanlık kampanyasında aktif bir rol aldı ve radyo programını, Juan Peron’un konuşmalarını Arjantinli seçmenlere iletmek için kullandı. Bu sayede birlikte güçlü bir siyasi makine kurmayı başardılar. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 87)

Buna ek olarak, siyasette kadınlara daha fazla fırsat yaratmak için 1949’da Peronist Hareket’e bağlı ilk büyük ölçekli kadın siyasi partisi olan ve sadece kadınların üye olabileceği Kadın Peronist Partisi’ni kurdu. Eva Peron’un büyük katkılarıyla Arjantin halkı, 6’sı senatör ve 23’ü milletvekili olmak üzere 29 kadına oy verdi. Sonrasında Peronist partide seçilen kadın milletvekili sayısı 50’yi geçti. Bu sayı bugün bile oldukça yüksektir. (Modern Diplomasi, 2020)
Eva, işçi haklarına büyük desteğiyle işçi sınıfı tarafından da çok sevildi ve Arjantin’in alt ekonomik sınıfları üzerinde güçlü bir etkisi oldu. Perón’u destekleyen sendikalara ücret artışları sağladı. Ayrıca, hiçbir zaman hükümette görev yapmamış olmasına rağmen, gayri resmi olarak sağlık ve çalışma bakanı olarak görev yaptı. (Britannica, 2021)
Bu siyasi katkıların yanı sıra, Eva Peron kendini insanlara yardım etmeye adadı. 1948’de Arjantin’deki fakir ve evsiz insanlara yardım etmek için Eva Perón Vakfı’nı kurdu. Bu vakıf aracılığıyla binlerce hastane, okul, yetimhane, huzurevi ve diğer hayır kurumlarının kurulmasına katkıda bulundu. Ayrıca, kişisel olarak nakit ve sadaka dağıttı. 1952’de Eva’ya, Arjantin Kongresi tarafından Ulusun Ruhani Lideri unvanı verildi. (ModernPolicy, 2020)
1951’de ikinci cumhurbaşkanlığı seçimi yaklaşırken Juan Peron, Evita’dan başkan yardımcısı olmasını istedi. Eva zaten halk tarafından seviliyordu ve Arjantin’in resmi olmayan siyasi lideri olarak tanımlanıyordu. Ancak ordu, bir kadının başkomutanları olabileceğini kabul etmeyi reddetti ve onu adaylığını geri çekmeye zorladı. Bu durum ordu içinde bir kargaşanın habercisiydi. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 87)
Seçim kampanyaları sürerken Eva Peron’a ileri evre rahim ağzı kanseri teşhisi konuldu. 36 kilo vermesine rağmen hastalıkla savaştı ve yorucu programına devam etti. Juan Peron, 1951’de ikinci kez cumhurbaşkanı seçildikten sonra 26 Temmuz 1952’de Buenos Aires’te rahim ağzı kanserinden öldü.
Ölümünün açıklanmasının ardından milyonlarca Arjantinli gözyaşlarına boğuldu. Hükümet ülkedeki tüm faaliyetleri iki gün boyunca askıya aldı ve cenazesine milyonlarca kişi çiçek bıraktı. Evita’nın ölümü Perón’u çok önemli bir siyasi ortaktan mahrum etmesine rağmen, Peronist destekçileri birbirine bağlayan güçlü bir efsane haline geldi. (Skidmore, E. & Smith, H. 2005: 88)

Bu Yazıyı Beğendiyseniz Bunlar da İlginizi Çekebilir:

Referanslar

Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2021, August 31). Eva Perón. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Eva-Peron (Retrieved on: 25.12.2021)
Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2020, July 17). Syrian Civil War. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/event/Syrian-Civil-War (Retrieved on: 25.12.2021)
Brown University Library. “What is Peronism?” Center for Latin American and Caribbean.
Biography. (Apr 27, 2015). Eva Perón. https://www.biography.com/political-figure/eva-peron?li_source=LI&li_medium=m2m-rcw-history (Retrieved on: 26.12.2021)
Biography. (Sep 17, 2015). Juan Perón. https://www.biography.com/political-figure/juan-peron (Retrieved on: 26.12.2021)
History.com Editors. (February 23, 2021). Juan Perón elected in Argentina. History. A&E Television Networks. https://www.history.com/this-day-in-history/peron-elected-in-argentina (Retrieved on: 25.12.2021)
Modern Diplomacy. (2020, December 19). Eva Perón: The legacy and the contributions to the feminist movement in Argentina. https://moderndiplomacy.eu/2020/12/19/eva-peron-the-legacy-and-the-contributions-to-the-feminist-movement-in-argentina/ (Retrieved on: 26.12.2021)
Skidmore, T. E & Smith, P. H. (2005). Modern Latin America. Oxford: OXFORD UNIVERSITY PRESS. Sixth Edition. New York. Pp: 86-89.
Wynia, G. (1990). The politics of Latin American Development. University of Cambridge. Third Edition. New York. Pp: 251, 253-255.